Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı almış çocuklarda yapılan qEEG (nicel EEG) çalışmaları, bu bireylerin beyin dalga paternlerinin birbirinden oldukça farklı olabileceğini göstermiştir. Bu yüzden DEHB artık tek tip bir bozukluk değil, nörofizyolojik alt tipleri olan bir spektrum olarak değerlendirilmektedir.
📊 qEEG’ye Göre DEHB Alt Tipleri (Beyin Dalga Profilleri ile Sınıflama)
Literatürde en yaygın olarak kabul edilen sınıflama Monastra, Lubar, Arns, Clarke ve Barry gibi araştırmacıların tanımladığı şu 4-5 alt tiptir:
🧠 1. Yüksek Theta / Düşük Beta Profili (Klasik tip)
- En yaygın qEEG profilidir (DEHB çocuklarının %60-70’i).
- Özellikle frontal ve prefrontal bölgelerde yüksek theta (4–8 Hz) ve düşük beta (15–20 Hz) görülür.
- Theta/Beta oranı > 2,5 ise klasik DEHB paterni kabul edilir.
- Semptomlar: Dalgınlık, organize olamama, dikkat dağınıklığı.
📚 Kaynak: Monastra et al., 1999
⚡ 2. Yüksek Beta / Hiperaktif Profil
- Düşük theta, yüksek beta aktivitesi ile karakterizedir.
- Bu çocuklar hiperaktif, dürtüsel, içsel huzursuzluk gösterir.
- Sıklıkla anksiyete eşlik eder.
- Dikkat dağınıklığından çok sakinleşememe, aşırı tetikte olma hali vardır.
📚 Kaynak: Clarke et al., 2001
🌊 3. Maturasyon Gecikmesi Profili
- Tüm beyin genelinde çocuklara özgü dalga paterni (yüksek theta, düşük alpha ve beta) devam eder.
- Bu profil genellikle gelişimsel gecikme ile birliktedir.
- Beyin olgunlaşması gecikmiştir; yaşına göre EEG’si daha küçük bir çocuğu andırır.
📚 Kaynak: Barry et al., 2003
🔄 4. Disregülasyon / Koherens Bozukluğu Profili
- Frekanslar normal olabilir ama beyin bölgeleri arası iletişim (koherens) bozulmuştur.
- Özellikle ön-arka, sağ-sol loblar arası bağlantılar zayıftır.
- Bu çocuklarda akademik başarı düşüklüğü, okuma-yazma zorlukları, planlama ve sıralama sorunları olabilir.
📚 Kaynak: Coben et al., 2010
🌪 5. Karışık Tip / Atipik Profil
- Bu çocuklarda birden fazla bozulma paterni olabilir.
- Örneğin hem yüksek theta hem de koherens bozukluğu, ya da beta asimetrisi ile birlikte gelişimsel gecikme görülebilir.
- Bu nedenle her çocukta qEEG’nin kişisel bir yol haritası olarak değerlendirilmesi gerekir.
🔬 Neden Bu Sınıflama Önemlidir?
➡️ Aynı DEHB tanısı olan çocukların beyin çalışmaları farklıysa, klasik eğitim ya da ilaç tedavileri herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir.
➡️ Bu qEEG tabanlı sınıflama sayesinde neurofeedback, eğitim ve terapi programları kişiselleştirilebilir.
➡️ Örneğin, theta yüksekse odaklanma eğitimi yapılır; beta yüksekse gevşeme ve regülasyon çalışmaları tercih edilir.
